کشورهای پیشرفته و صنعتی که خود بزرگترین تولید کنندگان زباله های الکترونیکی در جهان هستند با تصویب قوانینی سعی دارند شرکت های تولید کننده لوازم الکترونیکی را بر آن دارند که زباله های تولیدی خود را بازیافت و از آنها مجددا استفاده کنند.



*** زباله های الکترونیکی چیست؟

زباله الکترونیکی اصطلاحی است که تقریبا تمام تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی ( EEE ) را که می تواند وارد جریان زباله شوند، در بر می گیرد.

به عبارت دیگر، زباله های الکترونیکی یک اصطلاح کلی است که وسایلی از جمله تلویزیون، رایانه، تلفن های همراه ، یخچال، ماشین لباسشویی، خشک کن، سیستم های استریو، اسباب بازی ها و سرگرمی های خانگی را که مدارات و قطعات الکترونیکی دارند و یا با باتری کار می کنند و به دلایلی غیرقابل استفاده می شوند، در بر می گیرد.



***بزرگترین تولید کنندگان زباله های الکترونیکی کدام کشورها هستند؟

به گزارش سازمان ملل متحد کشور چین در سال 2013 بزرگترین تولید کننده زباله الکترونیکی در جهان بوده است.

همچنین کشورهای آمریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن، کره جنوبی و استرالیا بزرگترین تولید کنندگان زباله های الکترونیکی در جهان به حساب می آیند.

در حال حاضر کشورهای در حال توسعه جهان، مسوولیت رسیدگی به زباله های الکترونیکی تولید شده در کشورهای توسعه یافته را بر عهده دارند. برای مثال، نزدیک به 70 درصد از زباله های الکترونیکی در کشور هند از کشورهای دیگر وارد شده است. کشورهایی مانند چین ، هند، تایلند، برزیل، مکزیک، نیجریه، سنگاپور و پاکستان از وارد کنندگان عمده این زباله ها هستند.

با توجه به داده های این سازمان، حدود 70 درصد از زباله های الکترونیکی تولید شده در سراسر جهان برای نابودی به کشور چین آورده می شوند.



*** تفاوت زباله های الکترونیکی با زباله های شهری

تفاوت اصلی زباله های الکترونیکی با سایر زباله های شهری در این است که زباله های الکترونیکی دارای مواد مختلف خطرناک هستند. در واقع 60 عنصر از عناصر جدول تناوبی را می توان در این زباله ها یافت.

برای مثال، تنها یک صفحه نمایش رایانه شخصی ( PC ) شامل یک لوله معمولی اشعه کاتدی ( CRT ) است که مواد سمی بسیاری از جمله کادمیوم دارد.

کادمیوم برای محیط زیست و انسان بسیار سمی و خطرناک است و می تواند بر عملکرد کلیه ها و استخوان ها تاثیر منفی بگذارد.

همچنین استفاده از اسیدهای قوی برای بازیافت فلزات گرانبها مانند طلا، (PCBs) موجود در خازن ها و تقویت کننده های الکترونیکی، پلی ونیل کلراید (PVC ) حاصل از پوشش های پلاستیکی و کابل ها، عناصر سمی نظیر مس، سرب، (BFR)، پالادیم و جیوه در بردها و مدارهای الکتریکی و اکسید سرب و کادمیوم در باتری های رایانه سبب می شود این عناصر خطرناک وارد چرخه زیستی شوند و آسیب فراوانی به محیط زیست و انسان وارد کنند.



*** چه مقدار زباله الکترونیکی در جهان تولید می شود؟

به گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP ) سالانه در سراسر جهان حدود 40 میلیون تن زباله های الکترونیکی تولید می شود که حدود 13 درصد از این میزان در کشورهای در حال توسعه بازیافت می شود.

حدود 9 میلیون تن از این زباله ها توسط کشورهای اروپایی تولید می شود.

بر اساس این گزارش بازارهای بازیافت رسمی زباله های الکترونیکی در کشورهای چین، هند، پاکستان، ویتنام و فیلیپین است که حدود 50 تا 80 درصد از زباله های تولید شده در دنیا با روش های گوناگون از جمله خرد شدن و یا سوزاندن در این کشورها از بین می روند.

برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد تخمین می زند که تاسال 2020 میلادی، زباله های الکترونیکی حاصل از تلویزیون های خانگی دو برابر خواهد شد. همچنین زباله های الکترونیکی رایانه ای به 5 برابر افزایش می یابد و میزان زباله های حاصل از گوشی های تلفن همراه به 18 برابر خواهد رسید .



*** بازیافت یا انهدام

متخصصان کاهش تولید زباله های الکترونیکی از طریق هوشمند سازی ،و نگه داری درست وسایل الکترونیکی، بازیافت محصولات الکترونیکی که دیگر قابل استفاده نیستند و استفاده مجدد از آنها را از جمله روش هایی می دانند که می توان برای کاهش تولید زباله های الکترونیکی از آنها استفاده کرد.

هرچند بازیافت زباله های الکترونیکی روش قابل توجهی است ولی بازیافت غیررسمی و غیراصولی این زباله ها خطرات جبران ناپذیری را به سلامتی انسان و محیط زیست وارد می کند.

به عنوان مثال، قرار گرفتن در معرض فلزات سمی مانند سرب، سوزاندن مواد سمی در هوای آزاد برای بازیابی قطعات با ارزش مانند طلا و احتراق زباله های الکترونیکی ریز ذره، می تواند بیماری های ریوی و قلبی-عروقی ایجاد کند.

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، دفع گسترده زباله های الکترونیکی در یک دهه گذشته در شهر گییو (Guiyu) در جنوب شرقی چین، سبب شده این شهر به عنوان بزرگترین سایت بازیافت زباله الکترونیکی در جهان شناخته شود. ساکنان این شهر از بیماری های گوارشی، عصبی و تنفسی رنج می برند و به مشکلات استخوانی دچار شده اند . همچنین 80 درصد از کودکان این شهر به بیماری های تنفسی شدید مبتلا هستند.

همچنین در این گزارش آمده است بخش عمده ای آلودگی سمی این منطقه از سوختن بردهای مدار (circuit boards)، سیم های پلاستیکی و مسی و یا شستن آنها را با اسید هیدروکلریک برای بازیابی فلزات با ارزش آن مانند مس و فولاد ناشی شده است.

این کار سبب می شود کارگران و محیط زیست منطقه با فلزات سنگین و سمی نظیر سرب، بریلیوم و کادمیوم آلوده شوند. همچنین این عملیات سبب می شود خاکستر هیدروکربن به هوا، آب و خاک وارد شود.